قدیمی ترین مسجد جیرفت قدمتی بیش از یکهزار و ۱۰۰  سال دارد

«محمد سالاری» در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از کرمان جنوب، گفت: یکی از مساجد قدیمی که احتمالا مسجد جامع نیز می تواند باشد در محوطه باستانی شهر قدیم جیرفت که در نزد مردم معروف به محوطه شهر دقیانوس است، قرار دارد، مسجدی با قدمتی بیش از یکهزار و ۱۰۰ سال که طبق شواهد به دست آمده در سده های اولیه هجری تا سده های میانی هجری ساخته شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جیرفت افزود: با به دست آمدن ۲ پایه ستون و یک کف آجر فرش در دومین سال کاوش ها یعنی حدود سال ۱۳۸۲، احتمال وجود یک مسجد در سمت شرق شهر قدیم جیرفت (سمت شرق محوطه باستانی) مطرح شد و با ادامه یافتن کاوش ها در فصل های بعدی با کشف سازهای بیشتری شواهد زیادی دال بر مسجد بودن این بنا پیدا شد.

وی بیان کرد: فصل سوم کاوش ها با هدف دست یافتن به حد شبستان (سازه ای ستون دار به طور ضمنی شبستان نامیده شد) و محل محراب کارگاهی در فاصله تقریبی 40 متری جنوب غرب محل شبستان گشوده شده و منجر به کشف مناره این مسجد شد.

سالاری اظهار کرد: مناره مسجد قدیمی جیرفت از یک سازهی آجری با ملاط گچ به شکل استوانه ای بر روی یک پایه  مکعبی که روی هم رفته قریب یک و نیم متر از ارتفاع آن بر جای مانده است، ساخته شده و غرب این مناره یک گذرگاه سنگ فرش با جهت شمال شرق ـ جنوب غرب و پشت این گذرگاه نیز، یک فضای معماری دیگر به دست آمد که احتمالا فضایی مسکونی بوده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری جیرفت ابراز کرد: گاوشکر این مسجد، ستون های شبستانٍ واقع در جنوب حوضچه يا وضو خانه را با پايه ای مستطيلی، بدنه نيم بيضی، چيدمان آجرهای ۲ تايی و اندود ساروج و گچ،‌ متعلق به سده سوم هجری می داند و شاید اين مسجد همان مسجدی باشد كه طبق متون تاريخی عمروليث صفاری در جيرفت ساخته و در دوره های مختلف تغييرات و تعميراتی در كف و ستون های آن ايجاد شده به گونه ای که مطمئنا از اين مسجد در دوره سلجوقی نيز استفاده شده است.

وی اظهار کرد: وسعت این مسجد ۶ هزار متر مربع است و علی رغم این که هنوز کاوش این مسجد به پایان نرسیده اما با توجه به شواهد به دست آمده می توان نقشه نسبتا کاملی از آن را به دست آورد.

سالاری عنوان کرد: بخش های این مسجد شامل ایوان یا گنبد خانه ای در سمت قبله که در آن محراب تعبیه شده (بقایای این محراب با گچ بری پرکار و زیبایی کار شده است)، یک فضای رواق مانند با جوی آب کوچکی در میان آن، یک کف آجر فرش، فضاهای حجره مانندی در سمت شمال رواق که به دلیل پایان گرفتن فصل کاوش، چیستی آنها مشخص نشده و به فصل های بعدی موکول شد، یک صحن میانی با کف آجر فرش در سمت شرق ایوان محراب، یک صحن روباز با کف آجر فرش در سمت جنوب صحن میانی و مناره ای در فاصله قریب 10 متری جنوب ایوان محراب می باشند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری جیرفت بیان کرد: پایه مناره یک سکوی آجری مستطیل شکل در ابعاد 60/2 × 60/4 متر و به ارتفاع یک متر است که بر روی آن سازه ای گرد و استوانه ای به قطر 96/3 متر ساخته شده که بلندی قریب یک متر از آن بر جای مانده است، این سازه با مصالح آجر و ملاط ساروج ساخته شده و اندود ضخیمی بر روی آن کشیده شده است، کف آجر فرش موجود در سمت شرق مناره (چسبیده به مناره) دارای اندوده ای رنگی بوده و در نتیجه احتمال سر پوشیده بودن این فضا وجود دارد.

وی ابراز کرد: این مسجد یکی از کهن ترین مساجد جهان اسلام و قدیمی ترین مسجد تاریخی شهر جیرفت است و هر ساله گردشگرانی از دور و نزدیک برای بازدید از این مسجد، به محوطه باستانی شهر دقیانوس می آیند.

سالاری در خاتمه تاکید کرد: قطعا کاوش برای کشف چنین آثاری با زحمات و تلاش های شبانه روزی باستان شناسان محقق می شود و در همین جا لازم می دانم از کلیه باستان شناسان به ویژه میثم شهسواری عضو هیئت کاوش های باستان شناسی جیرفت و از باستان شناسان جوان بومی منطقه که در حوزه اکتشافات باستانی تلاش می کنند، تشکر کنم.